«Τα όρια «του νομίμου και του ηθικού» και η ευεργετική διάταξη της απόλυσης υπό όρους...», του Λάμπρου Π. Μπαμπαλιούτα

Τα όρια «του νομίμου και του ηθικού» και η ευεργετική διάταξη της απόλυσης υπό όρους στους καταδικασμένους με πρόσκαιρη κάθειρξη για κακούργημα σχετικά με την νομοθεσία περί ναρκωτικών. (Τελικά δεν ξέρω εάν γνωρίζουν τι νομοθετούν). 

Λάμπρου Π. Μπαμπαλιούτα

Δικηγόρου-Λέκτορα Παντείου Παν/μίου

babalioutas.l@dsa.gr

Δεν ξέρω πώς ν’ αρχίσω και πώς πράγματι ο ψυχισμός μου μπορεί ν’ αντέξει τα «διακριτά και αδιάκριτα όρια» του «νομίμου» και του «ηθικού».

Η ιδέα για τις λίγες γραμμές της σημερινής συνάντησής μου μαζί σας, μέσα από τον ηλεκτρονικό χώρο που μας διαθέτει ο φίλος μου ο Δημήτρης, την οποία (ιδέα, αλλά το κυριότερο προβληματισμό θα έλεγα) θέλω να μοιραστώ μαζί σας, δεν είναι δική μου.

Είναι ενός πολύ καλού φίλου, ακαδημαϊκού και ενός Καθηγητή με το «Κ» κεφαλαίο, από το Τ.Ε.Ι. της Περιφέρειάς μας, ενός πραγματικού δασκάλου του φίλου μου του Μιχάλη. Επομένως φίλε Μιχάλη ελπίζω ότι δεν θα μου προσάψεις «κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας».

Σίγουρα ένα νομοθετικό κείμενο περιλαμβάνει ρυθμίσεις με στόχο την ποιοτική νομοθέτηση. Πάντοτε όταν διδάσκω τους φοιτητές και τις φοιτήτριες για τη νομοθετική εξουσία, διαχωρίζω το τί είναι νόμιμο και συνταγματικό και το τί είναι ηθικό. Πάντοτε σε κάποιες ρυθμίσεις δεν υπάρχει η πλήρης αντιστοιχία μεταξύ «νομίμου και ηθικού», διότι όταν θεσμοθετείται μία ρύθμιση έχει ως κύριο σκοπό την επίτευξη ενός στόχου, ο οποίος σε αρκετές περιπτώσεις, μπορεί να μην συμβαδίζει με την «περί ηθικής αντίληψη» του καθενός μας. Ένας σκοπός, ο οποίος σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να βλάπτει τον πυρήνα του Συντάγματος, δεν θα πρέπει να βλάπτει την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας, δεν θα πρέπει να θίγει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και το δικαίωμα στη ζωή. Δεν θα πρέπει «να χαρίζεται» σ’ αυτούς που επιβουλεύονται την ανθρώπινη ζωή με σκοπό το κέρδος. Ίσως να είμαι σκληρός σ’ αυτά που γράφω. Αλλά αυτή είναι η σκληρή πραγματικότητα.

Ίσως να είμαι υπέρμαχος μιας σκληρής άποψης, η οποία διατυπώνεται με τη λογική και την πλήρη αντιστοιχία-σύμπλευση μεταξύ «νομίμου και ηθικού» ότι δεν θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα σ’ αυτούς που εμπορεύονται την ανθρώπινη «αδυναμία» -ψυχική και σωματική- με σκοπό το κέρδος, να επανέρχονται πολύ γρήγορα, ξεχνώντας (;) το κακό που έσπειραν, τις ανθρώπινες ζωές που έστειλαν στο θάνατο και δεν τις «έσωσαν» και ενδεχομένως αυτούς που «έμειναν πίσω» και «θρηνούν τα παλικάρια τους» και δεν κατάφεραν να γιατρέψουν τις πληγές τους.

Έμαθα λοιπόν από τον πολύ καλό μου φίλο (στον οποίο και εύχομαι ολόψυχα καλή επιτυχία), ότι προσφάτως και μέσα σ’ αυτόν το μήνα, ψηφίσθηκε ο Νόμος 4274/2014 και ότι σε σχετικό άρθρο του υπήρξε ευεργετική διάταξη για τους αμετακλήτως, ή τελεσιδίκως καταδικασθέντες, σχετικά με τη νομοθεσία περί ναρκωτικών.

Αρχικά δεν τον πίστεψα. Λέω την αμαρτία μου.

Άρχισα λοιπόν να διαβάζω με προσοχή το Νόμο, ώσπου με έκπληξή μου διαπίστωσα ότι στο άρθρο 11 παρ. 11 του Ν. 4274/2014 «Ρυθμίσεις Ποινικού και Σωφρονιστικού Δικαίου και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α’ 147), ορίζεται ότι «Όσοι κατά τη δημοσίευση του παρόντος νόμου έχουν καταδικαστεί τελεσίδικα ή αμετάκλητα σε ποινή πρόσκαιρης κάθειρξης άνω των δέκα ετών για εγκλήματα που προβλέπονται στο Ν. 3459/2006 (Α’ 103), απολύονται υφ’ όρον, αν έχουν συμπληρώσει το ένα τρίτο πραγματικής έκτισης της ποινής που τους επιβλήθηκε. Την απόλυση διατάσσει ο εισαγγελέας πλημμελειοδικών του τόπου έκτισης της ποινής.».

Θα μου πείτε τί σημαίνει πρόσκαιρη κάθειρξη και σε ποιό αδίκημα επιβάλλεται;

Την πρόσκαιρη κάθειρξη την προσδιορίζει το άρθρο 51 παρ. 3 του Ποινικού Κώδικα, σύμφωνα με το οποίο, «η διάρκεια της πρόσκαιρης κάθειρξης δεν υπερβαίνει τα είκοσι έτη ούτε είναι μικρότερη από πέντε έτη» και επιβάλλεται πάντοτε στα κακουργήματα σύμφωνα με το άρθρο 18 του ιδίου Κώδικα, δηλαδή σε ποινικώς κολάσιμες πράξεις που έχουν ως ελάχιστο όριο ποινής τα 5 έτη.

Μέσα στον Ποινικό Κώδικα, από τη θέσπισή του προβλέπεται ο θεσμός της υφ’ όρον απόλυσης του καταδικασθέντος, βάσει του οποίου μπορούν ν’ απολυθούν υπό όρους -και άρα με λαϊκούς όρους «να βγουν από τη φυλακή»- όσοι καταδικάστηκαν σε ποινή στερητική της ελευθερίας (στην περίπτωσή μας για πρόσκαιρη κάθειρξη από 10 έως 20 έτη). Με την απόφαση της απόλυσης υπό όρους δίνεται η δυνατότητα στους καταδικασθέντες να επανενταχθούν στο κοινωνικό σύνολο γρηγορότερα και δεν επιβάλλεται στην περίπτωση που κριθεί από το αρμόδιο όργανο της δικαιοσύνης με ειδική αιτιολογία ότι η διαγωγή του καταδίκου, κατά την έκτιση της ποινής του, καθιστά απολύτως αναγκαία τη συνέχιση της κράτησής του για να αποτραπεί η τέλεση από αυτόν νέων αξιόποινων πράξεων. Όταν απολυθεί υπό όρους ένας κρατούμενος μπορούν να του επιβληθούν ορισμένες υποχρεώσεις που θα αφορούν τον τρόπο της ζωής του και ιδίως τον τόπο διαμονής του.

Ας δούμε όμως μαζί τί προέβλεπε ο Νόμος 3459/2006 πριν αντικατασταθεί από το Ν. 4139/2013 «Νόμος περί εξαρτησιογόνων ουσιών και άλλες διατάξεις».

Αντιγράφω μερικές από τις «επίμαχες αρχικές διατάξεις» του Νόμου 3459/2006 (και ελπίζω να μην σας κουράσω, αλλά να σας προβληματίσω) :

Άρθρο 20 «1. Με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα (10) ετών και με χρηματική ποινή 2.900 Ευρώ μέχρι 290.000 Ευρώ τιμωρείται όποιος: α) Εισάγει στην επικράτεια ή εξάγει από αυτή ή διαμετακομίζει ναρκωτικά. β) Πωλεί, αγοράζει, προσφέρει, διαθέτει ή διανέμει σε τρίτους με οποιονδήποτε τρόπο, αποθηκεύει ή παρακαταθέτει ναρκωτικά ή μεσολαβεί σε κάποια από τις πράξεις αυτές. γ) Εισάγει ναρκωτικά ή διευκολύνει την εισαγωγή τους σε στρατόπεδα, αστυνομικά κρατητήρια, σωφρονιστικά καταστήματα, καταστήματα ανηλίκων κάθε κατηγορίας ή τόπους ομαδικής εργασίας ή διαβίωσης ή σε νοσηλευτικά ιδρύματα ή αναρρωτήρια. δ) Αναμιγνύει με οποιονδήποτε τρόπο ναρκωτικά σε τρόφιμα, ποτά ή άλλα είδη προορισμένα ή πρόσφορα να εισαχθούν στον ανθρώπινο οργανισμό. ε) Παρασκευάζει είδη του μονοπωλίου ναρκωτικών ή οποιαδήποτε ναρκωτική ουσία ή παράνομα εισάγει, προμηθεύεται, παράγει, παρασκευάζει, πωλεί, διαθέτει, μεταφέρει, κατέχει ή διανέμει πρόδρομες ουσίες ........... ή όργανα ή σκεύη, γνωρίζοντας ότι χρησιμοποιούνται ή πρόκειται να χρησιμοποιηθούν για την παράνομη παραγωγή, καλλιέργεια ή παρασκευή ναρκωτικών ή εν γένει για σκοπούς διαφορετικούς από εκείνους για τους οποίους οι πρόδρομες αυτές ουσίες εισήχθησαν, εξήχθησαν, διακομίστηκαν ή μεταποιήθηκαν. στ) Καλλιεργεί ή συγκομίζει οποιοδήποτε φυτό του γένους της κάνναβης, το φυτό της μήκωνος της υπνοφόρου, οποιοδήποτε είδος φυτού του γένους ερυθρόξυλο, καθώς και οποιοδήποτε άλλο φυτό από το οποίο παράγονται ναρκωτικές ουσίες. ζ) Κατέχει ή μεταφέρει ναρκωτικά με οποιονδήποτε τρόπο ή μέσο είτε στο έδαφος της επικράτειας είτε παραπλέοντας ή διασχίζοντας την αιγιαλίτιδα ζώνη είτε ιπτάμενος στον ελληνικό εναέριο χώρο. η) Αποστέλλει ή παραλαμβάνει εν γνώσει του δέματα, δείγματα χωρίς εμπορική αξία ή επιστολές που περιέχουν οποιοδήποτε ναρκωτικό ή δίνει εντολή σε άλλον για όμοια αποστολή ή παραλαβή. θ) Διαθέτει σε άλλους οποιονδήποτε χώρο για χρήση ναρκωτικών ή διευθύνει κατάστημα στο οποίο γίνεται κατά σύστημα χρήση ναρκωτικών ή αποτελεί μέλος του προσωπικού τέτοιου καταστήματος και γνωρίζει τη χρήση αυτή. ι) Συντελεί με οποιονδήποτε τρόπο στη διάδοση της χρήσης των ναρκωτικών. ια) Νοθεύει ή πωλεί νοθευμένα είδη του μονοπωλίου ναρκωτικών. ιβ) Καταρτίζει πλαστή, νοθεύει ή χρησιμοποιεί πλαστή ή νοθευμένη ιατρική συνταγή χορήγησης ναρκωτικών ουσιών με σκοπό τη διακίνηση τους. ιγ) Οργανώνει, χρηματοδοτεί, κατευθύνει ή εποπτεύει με οποιονδήποτε τρόπο την τέλεση κάποιας από τις ανωτέρω αναφερόμενες πράξεις ή δίνει σχετικές οδηγίες ή εντολές. ....».

΄Αρθρο 21 (Διακεκριμένες περιπτώσεις) «1.  Με κάθειρξη τουλάχιστον δεκαπέντε (15) ετών και με χρηματική ποινή 15.000 Ευρώ μέχρι 440.000 Ευρώ τιμωρείται ο παραβάτης του άρθρου 20: α) αν με τη διάπραξη του εγκλήματος διευκόλυνε ή απέκρυψε τη διάπραξη άλλων εγκλημάτων και β) αν είναι υπάλληλος (άρθρο 13 στοιχ. α' του Π.Κ.), ο οποίος λόγω της υπηρεσίας του ασχολείται με τα ναρκωτικά και ιδίως με τη φύλαξη τους ή τη δίωξη των παραβατών του νόμου αυτού ή το έγκλημα συνδέεται με την υπηρεσία του. 2. Με τις ποινές της προηγούμενης παραγράφου τιμωρείται ο υπαίτιος της πράξης του άρθρου 20 παρ. 1 περ. γ’, εφόσον ανήκει στο προσωπικό των καταστημάτων ή των ιδρυμάτων στα οποία τέλεσε την πράξη. 3.  Με τις ποινές της παραγράφου 1 τιμωρείται και όποιος: α) Εισάγει ναρκωτικά ή διευκολύνει την εισαγωγή ή διακίνηση τους σε σχολικές μονάδες οποιασδήποτε βαθμίδας και εκπαιδευτικά ιδρύματα ή άλλες μονάδες κατάρτισης, επιμόρφωσης ή μετεκπαίδευσης, εκτός αν η εισαγωγή έγινε για την εκτέλεση εγκεκριμένου εκπαιδευτικού ή ερευνητικού προγράμματος. β) Εισάγει ναρκωτικά, διευκολύνει την εισαγωγή ή διακίνηση τους σε χώρους άθλησης, κατασκηνώσεων, ορφανοτροφείων, φροντιστηρίων ή χώρους παροχής κοινωνικών υπηρεσιών ή διαμονής των Ενόπλων Δυνάμεων ή σε χώρους συγκέντρωσης μαθητών ή σπουδαστών για εκπαιδευτικούς ή αθλητικούς σκοπούς ή για κοινωνική δραστηριότητα. γ) Πωλεί, προσφέρει, διαθέτει, διανέμει ναρκωτικά σε τρίτους με οποιονδήποτε τρόπο σε χώρους που βρίσκονται σε άμεση γειτνίαση με τους παραπάνω χώρους ή μεσολαβεί σε κάποια από τις πράξεις αυτές.

΄Αρθρο 22 (Κατάχρηση ιδιότητας ιατρών και φαρμακοποιών) «1. Με την ποινή του άρθρου 20 τιμωρείται: α) Ο ιατρός που εκδίδει συνταγή για τη χορήγηση ναρκωτικών, αν και γνωρίζει ότι δεν υπάρχει πραγματική και συγκεκριμένη ιατρική ένδειξη, ή ο ιατρός που χορηγεί φάρμακα, τα οποία περιέχουν με οποιαδήποτε μορφή ναρκωτικά, γνωρίζοντας ότι αυτά θα χρησιμοποιηθούν για παρασκευή ναρκωτικών. β) Ο φαρμακοποιός ή έμπορος φαρμάκων γενικά, διευθυντής ή υπάλληλος φαρμακείου ή οποιοσδήποτε άλλος στο φαρμακείο, ο οποίος εν γνώσει του χορηγεί ναρκωτικά χωρίς την προσήκουσα κατά τους όρους του νόμου ιατρική συνταγή ή με βάση μη προσήκουσα συνταγή ή πέρα από όσα αναγράφονται σε αυτή. 2.  Η χορήγηση ουσιών για υποκατάσταση της εξάρτησης απαγορεύεται. Κατ’ εξαίρεση η χορήγηση των ουσιών αυτών επιτρέπεται από: α) δημόσιες, ειδικές προς τούτο μονάδες, στις οποίες χορηγείται η σχετική άδεια, με απόφαση του Υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, ύστερα από γνώμη του Ο.ΚΑ.ΝΑ., β) τον Ο.ΚΑ.ΝΑ., ύστερα από σχετική άδεια που χορηγείται με απόφαση του Υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. Στις ανωτέρω αποφάσεις καθορίζονται ειδικώς οι ουσίες, των οποίων επιτρέπεται η χορήγηση και οι όροι κάτω από τους οποίους θα χορηγούνται. 3.  Η χορήγηση ανταγωνιστικών ουσιών που αδρανοποιούν τη λειτουργία των υποδοχέων των οπιούχων επιτρέπεται για τις ενδείξεις που αναφέρονται στην άδεια κυκλοφορίας τους. Με απόφαση του Υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, ύστερα από γνώμη του Ο.ΚΑ.ΝΑ., καθορίζονται ειδικώς οι ουσίες, οι όροι και οι προϋποθέσεις χορήγησης, συνταγογράφησης και διάθεσης των ουσιών αυτών από δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς και ιατρούς. 4. 'Οποιος χορηγεί ουσίες για υποκατάσταση της εξάρτησης, κατά παράβαση των παραγράφων 2 και 3 και των σχετικών υπουργικών αποφάσεων, τιμωρείται σύμφωνα με το άρθρο 20. 5.  ......». ......

΄Αρθρο 24 (Πρόκληση και διαφήμιση) «1. Όποιος παρακινεί ή προκαλεί άλλον στην παράνομη χρήση ναρκωτικών ή διαφημίζει τη χρήση τους ή παρέχει πληροφορίες για την κατασκευή ή την προμήθεια τους με σκοπό τη διάδοση τους ή προσφέρεται στην τέλεση των πράξεων της παραγράφου 1 του άρθρου 20 τιμωρείται, αν δεν προβλέπεται βαρύτερη ποινή από άλλη διάταξη, με φυλάκιση τουλάχιστον ενός (1) έτους και χρηματική ποινή 290 Ευρώ μέχρι 59.000 Ευρώ. 2.  Αν ο δράστης τελεί τις πράξεις της παραγράφου 1 κατά σύστημα και με σκοπό το κέρδος γι' αυτόν ή τρίτο τιμωρείται με ποινή πρόσκαιρης κάθειρξης.....». ......

΄Αρθρο 40 (Εκτιση ποινών εμπόρων ναρκωτικών) «Όσοι καταδικάσθηκαν για παράβαση του παρόντος Κεφαλαίου σε ποινή κάθειρξης μπορούν να απολυθούν υπό τον όρο της ανάκλησης, εφόσον έχουν εκτίσει, προκειμένου για πρόσκαιρη κάθειρξη, τα τέσσερα πέμπτα (4/5) της ποινής τους και προκειμένου για ισόβια κάθειρξη, τουλάχιστον είκοσι πέντε (25) έτη. Οι διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 105 του Π.Κ. δεν εφαρμόζονται. Στον κατά το πρώτο εδάφιο κατάδικο δεν μπορεί να χορηγηθεί η υπό όρο απόλυση, αν δεν έχει παραμείνει στο σωφρονιστικό κατάστημα για χρονικό διάστημα, προκειμένου για πρόσκαιρη κάθειρξη, ίσο με τα δύο τρίτα (2/3) της ποινής που του επιβλήθηκε και, σε περίπτωση ισόβιας κάθειρξης, είκοσι (20) ετών.».

Δεν ξέρω πόσοι από εσας προβληματισθήκατε, διαβάζοντας αυτά τ’ άρθρα.

Εξάλλου δεν χρειάζεται να είστε και νομικοί.

Δεν ξέρω εάν η δική σας «περί ηθικής» αντίληψη θα συμφωνούσε με την μείωση από τα 2/3 στο 1/3 της «κατ’ ουσίαν αποφυλάκισης» αυτών των «ανθρώπων (;)».

Η δική μου πάντως όχι.

Δεν γνωρίζω εάν έχετε στις οικογένειές σας, θανάτους από, νέους σε ηλικία, χρήστες ναρκωτικών.

Δεν γνωρίζω εάν έχετε νέα, σε ηλικία, άτομα στις οικογένειές σας.

Δεν γνωρίζω εάν σας προβληματίζει το ζήτημα της χρήσεως των ναρκωτικών ουσιών.

Δεν γνωρίζω εάν βλέπετε σε καθημερινή βάση, όπως εμείς εδώ στην «μεγάλη πόλη», νέα παιδιά να «λιώνουν» καθημερινά από τη χρήση των ναρκωτικών ουσιών και να γίνεται η «συναλλαγή» και σε χώρους μπροστά σε μικρά παιδιά.

Δεν γνωρίζω εάν έχετε ιδιωτική αστυνομία στο σπίτι σας, να σας φρουρεί από αυτούς τους ανθρώπους (;).

Αλλά γνωρίζω πως όταν διαβάστε και εσεις αυτές τις αράδες δεν θα νιώσετε καλά και ίσως επαναπροδιορίσετε σε νέα βάση «το τί είναι νόμιμο και το τί είναι ηθικό».

Τελικά αξίζει σε ορισμένους (εκ του αποτελέσματος) να τους δοθεί η «ευεγερσία της υφ’ όρων απόλυσης» ;

Πιστεύω πως αυτοί που νομοθετούν θα πρέπει να «κοιτούν και ψηλά», να κοιτούν και προς τις οικογένειες που έχασαν από αυτές τις αιτίες τους ανθρώπους τους, αλλά και να γνωρίζουν πλήρως τί νομοθετούν, γιατί όλοι μας έχουμε νέους στις οικογένειές μας.

Γιατί η προστασία της νέοτητας δεν αποτελεί μόνο υποχρέωση του Κράτους (άρθρο 21 παρ. 3 του Συντάγματος), αλλά και δική μας.

Ελπίζω να έχω λάθος, ελπίζω να τους αδικώ, αλλά η καρδιά και η ψυχή μου δεν μου το επιτρέπουν, όταν καθημερινώς βρίσκομαι δίπλα σ’ αυτά τα νέα παιδιά στις αίθουσες και τα αμφιθέατρα.

Τα συμπεράσματα δικά σας.