Όταν η λαϊκὴ παράδοση συναντά την αρχαιότητα στο σήμερα: «Ὁ Καραγκιόζης & τὸ Φάντασμα τοῦ Μελιτέα»

 

Ὅταν ἡ λαϊκὴ παράδοση συναντᾷ τὴν ἀρχαιότητα στὸ σήμερα.

“ Ὁ Καραγκιόζης & τὸ Φάντασμα τοῦ Μελιτέα”

Ὁ Καραγκιόζης ἐπάξια ἔχει καταστεῖ ἀναπόσπαστο καὶ ὀργανικὸ κομμάτι τῆς πολιτιστικῆς λαϊκῆς παράδοσης καὶ τῆς ζωῆς τοῦ νεοελληνικοῦ κράτους ἀπὸ τὶς ἀπαρχές του. Φτηνὴ διασκέδαση καὶ ἐπωφελὴς ψυχαγωγία γιὰ μικροὺς καὶ μεγάλους, ὡς εἴθισται τῶν καὶ λαϊκῶν λεγόμενων τάξεων. Κατὰ τὶς τελευταῖες δεκαετίες ὅμως ὁ Καραγκιόζης μπῆκε καὶ στὰ πανεπιστήμια καὶ στὰ Κολλέγια, μὲ τὶς κολλεγιές τους, ὡς εἶδος λαϊκόν, καὶ ἀξιοπρόσεχτο.  Μιὰ τοπικὴ μικρὴ Ἐπίδαυρος σὲ κάθε χωριό παλιότερα, ἡ ἐμφάνιση πλανόδιου καραγκιοζοπαίχτη. Ἀπ’ τὶς Σκιὲς τοῦ σπηλαίου τοῦ Πλάτωνα στὸ Θέατρο Σκιῶν. Δύσκολη ἡ δουλειὰ τοῦ καραγκιοζοπαίχτη. Μονάχος καὶ ἀόρατος πίσω ἀπ’ τὸ φωτεινὸ πανὶ νὰ παλεύῃ μὲ τὶς Σκιὲς στὰ χέρια του, ἀλλὰ καὶ μὲ τὴν φωνή του νὰ τιτανομαχῇ, τοὐλάχιστον μὲ δέκα διαφορετικὲς Φιγοῦρες - Ῥόλους - Φωνές, ποὺ θὰ πρέπει ὁ καθένας τους νὰ κινηθῇ αὐτόνομα σὲ αὐστηρῶς ἀναγνωρίσιμα ὅρια φωνητικοῦ ἠχοχρώματος, χαρακτῆρος, κινησιολογίας καὶ χρόνου (timing). Αὐτὸ βέβαια δὲν στερεῖ ἀπὸ τὸν καραγκιοζοπαίχτη τὴν ἔμπνευση γιὰ τὸν σχολιασμὸ τῆς στιγμῆς, τῆς ἐπικαιρότητας , τοῦ τόπου, ἤ ὁ,τιδήποτε ποὺ τὸ ταλέντο του ὡς «διάμεσος» κελεύει. Οἱ ἱστορίες τοῦ Καραγκιόζη εἶναι σὰν τὶς περιπέτειες τοῦ Ὁμηρικοῦ Ὁδυσσέα, λαϊκὸ εἶδος μὲ παιδευτικὸ χαρακτῆρα. Μόνον ποὺ ὁ πολυμήχανος Ὁδυσσέας ἦταν Βασιλιᾶς τῆς Ἰθάκης κι’ ὁ Καραγκιόζης πολυμήχανος βασιλιᾶς τῆς πεῖνας. Μὲ διαρκὲς αἰτούμενο «δὸς ἡμῖν τὸν ἐπιούσιον ἄρτον» τῆς οἰκογένειάς του ὁ Καραγκιόζης ἐμπλέκεται σὲ πιθανὲς κι’ ἀπίθανες ὑποθέσεις, ὅπου στὸ τέλος πάντα θριαμβεύει τὸ καλό, ποὺ εἶναι ἡ δικαιοσύνη. Γνωρίζοντας ἀπὸ μακροῦ τὸν κ. Ἄθω Δανέλλη μέσα ἀπὸ τὴν δουλειά του καὶ μὲ τὸ θράσος ποὺ ἐπιτρέπει ἡ φιλία μας αἰτήθηκα, ἄν γίνεται, νὰ ἐντάξῃ τὸν μῦθο τῆς «Ἀσπαλίδας καὶ τοῦ Μελιτέα» σὲ μιὰ παράσταση ποὺ θὰ γινόταν στὴν Μελιταία, σὲ ὡραῖο ἡμερομηνιακὸ σκηνικό: Τρίτη καὶ 13 τοῦ 2013 Αὔγουστο μῆνα. Καὶ τοῦ ἐνεχείρισα τὸ κείμενο τοῦ Ἀντωνίνου Λιβεράλις «Ἀσπαλίς», μεταφράζοντάς το παράλληλα, μαζί μὲ κάποιες τοπικὲς δοξασίες τῆς σύγχρονης Μελιταίας, ποὺ δυστυχῶς σβήνουν. Κι’ ὁ Ἄθως ἐντὸς ὁλίγων ἡμερῶν ἀπήντησε: «Ὁ Καραγκιόζης καὶ τὸ Φάντασμα τοῦ Μελιτέα», ὅπερ καὶ ἐγένετο. Ἠ μηνυματικὴ προσέγγιση ἀπὸ τὸν Ἄθω,  τοῦ ἀρχαίου μύθου μὲ τὸ προτρεπτικὸ σήμερα τῶν κοινοτικῶν συνεταιρισμῶν καὶ τῆς ἐξωστρέφειας, δημιουργοῦν ἕνα ἀποτέλεσμα τοὐλάχιστον ἀρχειακῆς μαρτυρίας. Ἐξαιρετικὴ δουλειά. Καὶ φυσικὰ μοναδική θεματικῶς. Εὐχῆς ἔργον ἡ βιντεοκαταγραφή, ποὺ ἄν καὶ ἁπλοῦ ἀρχειακοῦ χαρακτῆρα, διασώζει ἠλεκτρονικὰ μιὰ ἀπ’ τὶς καταγεγραμμένες ἱστορίες γιὰ τὴν Μελιταία πρὸ 2000 – 2500 χρόνων, μὲ τὸ ἦθος καὶ τὴν «αὐδή» τοῦ Θεάτρου Σκιῶν τοῦ Ἄθω Δανέλλη. Ἕνα κείμενο γιὰ εἰδικούς, γίνεται γνῶσις γιὰ μᾶς, τοὺς πολλούς.                                                                                                          
                                                                                    Ἰωάννης Τ. Τράντας