Όχι νέα δεσμά ορυκτών καυσίμων για την Ελλάδα
Περιβαλλοντικοί και διπλωματικοί κίνδυνοι, ρίσκα για επενδύσεις και μια τεχνολογία σε αποδρομή κρύβονται πίσω από τα φώτα της βιτρίνας, όπου κυβερνητικοί παράγοντες προβάλλουν την Ελλάδα ως «κόμβο LNG» και κλείνουν συμφωνίες για νέα δίκτυα φυσικού αερίου και εξορύξεις, τονίζουν οι ΠΡΑΣΙΝΟΙ -Οικολογία και αντιπροτείνουν ένα σχέδιο που επενδύει σε ήλιο-άνεμο, εξοικονόμηση, αποθήκευση, καινοτομία και δίκαιη μετάβαση -όχι σε νέα δεσμά ορυκτών καυσίμων.
Την ώρα που η IUCN αναγνωρίζει επίσημα τα ορυκτά καύσιμα ως βασική αιτία της κλιματικής και της οικολογικής κρίσης και υιοθετεί την Πρόταση 042 για μέτρα στην πλευρά της παραγωγής, η χώρα μας ετοιμάζεται να βουλιάξει βαθύτερα στην εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, με το αφήγημα της «ανεξαρτησίας» από το ρωσικό αέριο μέσω του Κάθετου Διαδρόμου και της διαμετακόμισης LNG.
Η κυβέρνηση βιάζεται να υλοποιήσει την εμπορική συμφωνία ΗΠΑ-ΕΕ του Ιουλίου, σύμφωνα με την οποία η ΕΕ δεσμεύθηκε να αγοράζει ετησίως 250 δισεκατομμύρια δολάρια από τις ΗΠΑ σε ενέργεια (εισαγωγές πετρελαίου, LNG και πυρηνικής τεχνολογίας) για τα επόμενα τρία χρόνια. Με νέες άδειες κι εξορύξεις στην Κρήτη και το Ιόνιο, με αγωγούς και πλατφόρμες μεταφοράς του αμερικάνικου σχιστολιθικού αερίου στην Ευρώπη (σε Αλεξανδρούπολη, Κομοτηνή, Θεσσαλονίκη, Βόλο κτλ), βαθαίνει την οικονομική, ενεργειακή και τεχνολογική εξάρτηση, υπογράφοντας μια αποικιοκρατικού τύπου «Διακήρυξη Οικονομικής Ασφάλειας» με τις ΗΠΑ. Ήδη η κρατική ΔΕΠΑ και η ΑΚΤΩΡ υπογράφουν συμβόλαιο με την αμερικανική Venture Global, η οποία κατασκευάζει μονάδα εξαγωγής LNG στη Λουϊζιάνα, για τη μεταφορά 0,7 δις αερίου το έτος. Και ταυτόχρονα υπογράφουν συμφωνία με την αμερικανική ExxonMobil (60% στην κοινοπραξία με την Energean -30%- και την HELLENiQ Energy -10%), για την εξερεύνηση του λεγόμενου «Block 2» δυτικά της Κέρκυρας. Και όλα αυτά ενώ το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ετοιμάζεται να ψηφίσει νέο Κλιματικό Νόμο, με κατεύθυνση προς μηδενικές εκπομπές ως το 2050.
Πιο αναλυτικά:
Διπλωματικοί κίνδυνοι: εγκλωβισμός σε γεωπολιτικά παίγνια
Ο Ευρωπαίος Επίτροπος για την Ενέργεια Dan Jørgensen φωτογράφισε τον Κάθετο Διάδρομο ως εργαλείο «ασφάλειας και ανεξαρτησίας», επιθεωρώντας μάλιστα το τμήμα Ρούπτσα–Βετρίνο στη Βουλγαρία. Όμως κάθε νέα υποδομή φυσικού αερίου στην περιοχή εντείνει την ενεργειακή γεωπολιτική τριβή στα Βαλκάνια και στην Ανατολική Μεσόγειο (διασυνδέσεις, ροές, τιμολόγια, καθεστώτα διέλευσης) και αυξάνει την έκθεση της Ελλάδας σε διπλωματικές πιέσεις -από χώρες διέλευσης έως προμηθευτές LNG.
Παράλληλα, η ΕΕ δηλώνει ότι θα απαγορεύσει το ρωσικό LNG από τον Ιανουάριο του 2027 και θα τερματίσει τις εισαγωγές ρωσικού αερίου έως την 1.1.2028· στην πράξη, όμως, το πρώτο εξάμηνο του 2025 οι εισαγωγές ρωσικού LNG αυξήθηκαν και η Ρωσία παρέμεινε 2ος προμηθευτής της Ευρώπης. Δηλαδή, επενδύουμε σε δίκτυα που σήμερα τροφοδοτούνται και από ρωσικές ροές, την ώρα που πολιτικά εξαγγέλλεται το αντίθετο -ένα διπλωματικό παράδοξο με κόστος αξιοπιστίας.
Ρίσκα για επενδύσεις: υποδομές με ορίζοντα παλαίωσης
Η ίδια η IEEFA καταγράφει ότι η ευρωπαϊκή «έκρηξη» νέων τερματικών LNG φρενάρει, καθώς προβλέπεται πτώση της ζήτησης αερίου και αυστηρότερα κλιματικά πλαίσια. Οι σημερινές επενδύσεις σε αγωγούς, αποθήκες και τερματικούς LNG κινδυνεύουν να γίνουν stranded assets προτού καν αποσβεσθούν. Για την Ελλάδα, αυτό σημαίνει δημοσιονομική έκθεση, ρυθμιστικά κόστη δικτύου και κίνδυνο μετακύλισης χρεώσεων στους καταναλωτές.
Και την ώρα που η κυβέρνηση οραματίζεται «συμφωνίες που θα φέρουν κέρδος», οι διεθνείς ροές είναι εξαιρετικά ευμετάβλητες (κυρώσεις, ναύλοι, ασφάλιστρα κινδύνου, αστάθεια τιμών). Η εξάρτηση από εισαγόμενο LNG -συχνά spot- μεταφέρει μακροοικονομικούς κραδασμούς στην εγχώρια οικονομία, δυσκολεύοντας τη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα που υποτίθεται ότι ενισχύουν τα έργα.
«Τεχνολογία που τελειώνει»: το σήμα της IUCN και ο ορίζοντας της COP30
Στο Παγκόσμιο Συνέδριο της IUCN, η Πρόταση 042 είναι η ισχυρότερη μέχρι σήμερα πολυμερής διατύπωση ότι η παραγωγή και κατανάλωση ορυκτών καυσίμων αποτελεί κεντρική απειλή για φύση και κλίμα. Καλεί ρητά για επιτάχυνση στις καθαρές μορφές ενέργειας, αναστολή νέων εξορύξεων και διερεύνηση Συνθήκης Μη Διάδοσης Ορυκτών Καυσίμων. Αυτό δεν είναι ρητορική ακτιβιστών· είναι διεθνής κατευθυντήρια γραμμή που θα σταθμίσουν θεσμοί, επενδυτικά ταμεία και ρυθμιστικές αρχές.
Μπροστά μας η COP30 (UNFCCC, Belém, 10-21 Νοεμβρίου 2025): μια Διάσκεψη που «κλειδώνει» αυστηρότερο μονοπάτι απανθρακοποίησης και επιταχύνει την ευθυγράμμιση χρηματοδότησης, προτύπων και εμπορίου. Η Ελλάδα δεν μπορεί να εμφανίζεται, την ίδια στιγμή, ως υποδοχέας νέων ροών LNG και να διεκδικεί πρωταγωνιστικό ρόλο στην κλιματική ηγεσία. Το μήνυμα της διεθνούς κοινότητας είναι σαφές: η μετάβαση μακριά από τα ορυκτά καύσιμα δεν είναι επιλογή -είναι υποχρέωση.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για την ελληνική στρατηγική
1. Ευθυγράμμιση με το διεθνές κεκτημένο
Η Ελλάδα οφείλει να συντονίσει ενεργειακή διπλωματία και επενδυτικές αποφάσεις με το νέο πλαίσιο της IUCN και το αναμενόμενο σήμα της COP30. Διαφορετικά, το ρίσκο κανονιστικών αλλαγών θα υπονομεύσει την τραπεζική χρηματοδότηση ορυκτών έργων και θα αυξήσει το κόστος κεφαλαίου.
2. Προτεραιότητα σε ΑΠΕ, αποθήκευση, δίκτυα, αποδοτικότητα
Οι περιορισμένοι δημόσιοι πόροι πρέπει να μετατοπιστούν από αγωγούς και τερματικούς LNG σε ηλεκτρικά δίκτυα, αποθήκευση, αντλίες θερμότητας, εξηλεκτρισμό βιομηχανίας, διασυνδέσεις ΑΠΕ και ενεργειακή αποδοτικότητα -τα μόνα περιουσιακά στοιχεία με αυξανόμενη αξία σε ορίζοντα 2030–2040. Σύμφωνα με την IEEFA, η προσδοκώμενη πτώση ζήτησης αερίου στην Ευρώπη ήδη επιβραδύνει νέα έργα LNG.
3. Δικαιοσύνη στη μετάβαση
Η IUCN θέτει ρητά την ανάγκη δίκαιης μετάβασης για εργαζόμενους και κοινότητες. Άρα, κάθε σχέδιο απεξάρτησης πρέπει να συνοδεύεται από τοπικά προγράμματα αναβάθμισης δεξιοτήτων, πράσινες θέσεις εργασίας και στοχευμένη στήριξη ΜμΕ -όχι από πρόχειρα αφηγήματα «γεωστρατηγικής» που αφήνουν πίσω τους ανθρώπους.
4. Ψευδαισθήσεις «ανεξαρτησίας»
Όταν, παρά τις εξαγγελίες, οι ροές ρωσικού LNG αυξάνονται και η Ρωσία κρατά διψήφιο μερίδιο στην ευρωπαϊκή αγορά, η υπόσχεση «απεξάρτησης μέσω LNG» είναι αντιφατική. Η Ελλάδα δεν πρέπει να «νομιμοποιεί» με επενδύσεις μια ενδιάμεση λύση που γρήγορα γίνεται αδιέξοδο.
5. Προς ένα βιώσιμο κοινωνικό μετασχηματισμό
Η πολιτική απαλλαγής από τα ορυκτά καύσιμα και η πορεία προς έναν βιώσιμο κοινωνικό μετασχηματισμό είναι επείγουσα. Το φυσικό αέριο είναι λιγότερο ρυπογόνο από τον άνθρακα αλλά το μεθάνιο (CH₄) που διαρρέει σε κάθε στάδιο εξόρυξης και μεταφοράς είναι πολύ πιο ισχυρό αέριο του θερμοκηπίου. Έτσι, στην Έκθεση Global Tipping Points Report 2025 πάνω από 160 επιστήμονες ζητούν μετάβαση σε καθαρή ενέργεια, μείωση του κόστους κεφαλαίου για καθαρές επενδύσεις, μετασχηματισμό των συστημάτων και των συνηθειών διατροφής, αποκατάσταση και αναγέννηση των φυσικών οικοσυστημάτωνβαθιές, συστημικές μεταμορφώσεις, όχι μόνο τεχνολογικά, αλλά και πολιτισμικά και θεσμικά.
Συμπέρασμα
Οι υπουργοί, που έρχονται να πλασάρουν δίκτυα καυσίμων στο όνομα της ασφάλειας, εκθέτουν τη χώρα σε διπλωματικές τριβές, σε επενδυτικούς κινδύνους και σε μια τεχνολογία που τελειώνει. Η διεθνής πραγματικότητα (IUCN, πορεία προς COP30) δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών. Η:Ελλάδα χρειάζεται σχέδιο που επενδύει σε ήλιο-άνεμο, εξοικονόμηση, αποθήκευση, καινοτομία και δίκαιη μετάβαση -όχι σε νέα δεσμά ορυκτών καυσίμων.