Κοπή - κούρεμα γκαζόν

Η κοπή – κούρεμα χλοοτάπητα αποτελεί από τις σημαντικότερες ενέργειες και την συχνότερη φροντίδα για τη συντήρηση και διατήρησή του. Το πώς διεξάγεται αυτή η περιποίηση είναι συνάρτηση πολλών παραμέτρων οι οποίες έχουν να κάνουν με τις εδαφοκλιματικές συνθήκες και την μορφολογία ή σύσταση του εδάφους, το είδος και την υγεία του γκαζόν, την χρήση του χλοοτάπητος, τα αισθητικά μας κριτήρια κλπ. Όπως συμβαίνει σχεδόν με όλες τις επεμβάσεις μας στο γκαζόν, έτσι και η κοπή του πρέπει να γίνεται πάντα με καλοσυντηρημένα μηχανήματα και με πρόγραμμα.

Συνήθως οι διακοσμητικοί, καλλωπιστικοί ιδιωτικοί χλοοτάπητες οι οποίοι εγκαθίστανται ειδικώς στην νότιο Ελλάδα είναι αμιγούς συστάσεως ή μείγματα σπόρων όπου κυριαρχούν σε αναλογίες οι ποικιλίες ψυχρόφιλων ειδών όπως συνήθως της καλαμοειδούς φεστούκα (Festuca arundinacea), αλλά και της πόας, λόγω της ικανότητος να παραμένουν σχετικώς ακμαίοι, αντιληπτοί και προσβάσιμοι καθ' όλον το έτος παρ' όλο το υψηλό κόστος συντηρήσεώς τους ειδικότερα κατά τις περιόδους με έντονες τις ξηροθερμικές συνθήκες. Όμως, μπορεί να εντοπιστούν και χλοοτάπητες από θερμόφιλα είδη (πχ Ουγκάντα ή Κικούγιο) των οποίων η τεχνική κουρέματος είναι παραπλήσια.

Οι ανάγκες κοπής βαθμιαίως εντατικοποιούνται με την έλευση της ανοίξεως και μπορεί να περιοριστούν αναλόγως του γκαζόν κατά τους θερινούς μήνες ή και να εκμηδενιστούν με την εκδήλωση των χειμωνιάτικων χαμηλών θερμοκρασιών. Όσο πιο συχνά πραγματοποιούνται τα κουρέματα τόσο πιο αποτελεσματικά είναι διότι κυρίως αφαιρούν μικρότερη φυλλική επιφάνεια ελαχιστοποιώντας το σοκ που υφίστανται τα φυτά του γρασιδιού. Μία φορά ανά εβδομάδα σε συγκεκριμένη ημέρα και ώρα είναι συχνότητα κοπής με ιδιαιτέρως ικανοποιητικά αποτελέσματα για όλα τα γρασίδια, εκτός εάν οι εποχικές και εδαφοκλιματικές συνθήκες είναι τέτοιες που ευνοούν την ταχεία ανάπτυξη του γκαζόν οπότε η κοπή θα μπορούσε να γίνει ακόμα και κάθε δύο ή τρεις ημέρες. Φρόνιμο θα ήταν οι εργασίες κοπής να μην γίνονται όταν το γκαζόν είναι βρεγμένο και να αποφεύγονται όταν οι κλιματολογικές συνθήκες είναι ακραίες (πχ πολλή ζέστη). Επίσης, ενδείκνυται να διεξάγονται τις πρώτες απογευματινές ώρες όταν η ηλιακή ακτινοβολία έχει περιορισμένη ένταση.

Τα χλοοκοπτικά μηχανήματα έχουν διάφορες τεχνικές κοπής, αλλά κατά κόρον στην Ελλάδα χρησιμοποιούνται εκείνα με τις οριζοντίως περιστρεφόμενες λεπίδες και λειτουργούν ηλεκτροκίνητα ή βενζινοκίνητα (υπάρχουν και χειροκίνητα μηχανήματα, αλλά τείνουν να εκλείψουν). Κατά κανόνα τα βενζινοκίνητα είναι πιο ισχυρά και εύχρηστα, αλλά έχουν αυξημένες ανάγκες συντηρήσεως των μηχανικών τμημάτων τους. Προσοχή πρέπει να δίδεται στην ασφάλεια των χρηστών, στην ταχύτητα και στη φορά κινήσεως του χλοοκοπτικού μηχανήματος. Οι μικρές ή μεγάλες ταχύτητες δεν συμβάλλουν στο αποτελεσματικό κούρεμα του γκαζόν ειδικά όταν η μηχανή δεν έχει μεγάλη ισχύ ή όταν έχει αφεθεί το χόρτο να ψηλώσει πολύ. Επίσης, να μην γίνονται κάθε φορά πανομοιότυπες διαδρομές κατά την κοπή διότι με την έλευση του χρόνου θα επηρεαστεί δυσμενώς η συμπίεση του εδάφους κάτω από τις ρόδες, ενώ μπορεί το γρασίδι να αποκτήσει επιφάνεια με ανομοιόμορφο προσανατολισμό.

Ανεξαρτήτως του εάν το γκαζόν μας προέρχεται από σπορά ή από έτοιμες κυλιδρικές δεσμίδες (ρολά), όταν αρχικά εγκατασταθεί αποφεύγουμε να το κουρέψουμε μέχρι την στιγμή που θα φθάσει σε ύψος περί τα δέκα έως το πολύ δώδεκα εκατοστά (10 – 12 cm). Θα αφαιρεθεί στην συνέχεια το ένα τρίτο του μήκους του (κανόνας του 1/3). Μετά την πρώτη κοπή αναμένουμε να αυξηθεί το ύψος κατά περίπου δύο έως τρία εκατοστά (2 – 3 cm) οπότε και κουρεύεται πάλι αφαιρώντας το ένα τρίτο του μήκους του. Η διαδικασία επαναλαμβάνεται μέχρι ο χλοοτάπητας να φθάσει κατά μέσο όρο στο ύψος των πέντε εκατοστών (5 cm) από την επιφάνεια του χώματος. Για τις εδαφοκλιματικές συνθήκες της Ελλάδας αυτό το όριο σηματοδοτεί το θεωρητικώς ιδανικό ύψος του διακοσμητικού γκαζόν (ειδικώς των ψυχρόφιλων ειδών όπως η φεστούκα) στους οικιακούς κήπους. Αναλόγως των εκτιμήσεων του ατόμου που συντηρεί τον κήπο μας θα ήταν δυνατόν κατά τους δριμείς χειμερινούς μήνες να μειωθεί το όριο κατά ένα εκατοστό (1 cm) εάν το φρασίδι είναι εύρωστο, ενώ τους θερμούς θερινούς μήνες να αυξηθεί το πολύ κατά ένα εκατοστό (1 cm). Παρ' όλο που δεν το συνιστούμε επίσης θα μπορούσε να γίνει και χαμηλότερη κοπή, αλλά σε καμμία περίπτωση ο υγιής χλοοτάπητας ανεξαρτήτως ποικιλίας και είδους σπόρου δεν πρέπει να αποκτήσει στην Ελλάδα ύψος μικρότερο από δυόμισι με τρία εκατοστά (2,5 – 3 cm) ή μεγαλύτερο από οκτώ με εννέα εκατοστά (8 – 9 cm). Κατ’ εξαίρεση στην περίπτωση που το γρασίδι αναπτύσσεται σε σκιερά μέρη του κήπου υπό καθεστώς σκιάς προτείνεται το όριο των πέντε εκατοστών (5 cm) να αυξηθεί στα έξι έως επτά εκατοστά (6 – 7 cm).

Ο χλοοτάπητας δεν πρέπει να κουρεύεται πολύ χαμηλά (scalping) διότι εξασθενεί το υπέργειο και υπόγειο τμήμα του, καθώς επίσης κάτι τέτοιο ευνοεί την ανάπτυξη ζιζανίων (πχ αγριοτρίφυλλο) ή βρύων. Επίσης δεν πρέπει να εγκαταλείπεται επί μακρόν και κατ' επανάληψιν σε μεγάλα ύψη ειδικώς η φεστούκα η καλαμοειδής διότι μεταξύ άλλων επηρεάζεται η ανάπτυξη της φυλλικής επιφάνειας με τέτοιον τρόπο που αλλοιώνει τα φυσιογνωμικά του χαρακτηριστικά. Ένας εγκαταλελειμμένος χλοοτάπητας χρειάζεται πολύ ειδική φροντίδα προκειμένου να αναζωογονηθεί και το κούρεμά του θέλει υπομονή και χρόνο. Ομοίως, δεν ενδείκνυται στην Ελλάδα να παραμένει το κουρεμένο γκαζόν επάνω στο έδαφος που φιλοξενεί τον χλοοτάπητα (απανατροφοδοσία κομμένου χόρτου) ακόμα και με χρήση εξειδικευμένων χλοοκοπτικών μηχανών εξ αιτίας των ανώμαλων κλιματολογικών μεταβολών κατά την διάρκεια του έτους που ευνοούν τη δραστηριότητα φυτοπαθογόνων οργανισμών, γεωσκωλήκων και ζιζανίων (πχ οξαλίδα), αλλά και εξ αιτίας των εδαφών που μπορούν ευκόλως να αποκτήσουν υδροφοβικά χαρακτηριστικά.

Αξίζει να τονισθεί ότι οι περισσότεροι ελληνικοί χλοοτάπητες με θερμόφιλα είδη (πχ κικούγιο) απαρτίζονται από ποικιλίες οι οποίες επεκτείνονται πολύ με υπέργεια τμήματα (στόλωνες). Πολύ σύντομα αυτές οι επιφανειακές προεκτάσεις αλληλεπικαλύπτονται με μακροχρόνια επίπτωση το τμήμα του γκαζόν το οποίον δίνει τα περισσότερα νέα πράσινα φύλλα να βρίσκεται όχι σε επαφή με το έδαφος, αλλά με άλλους στόλωνες που βρίσκονται σε κατώτερα αλληλεπικαλυπτόμενα στρώματα. Αυτό δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην ικανότητα θρέψεως και προσλήψεως νερού. Επιβάλλεται σε τέτοια θερμόφιλα γκαζόν να γίνονται κάθετες κοπές με ειδικά μηχανήματα εξαραιώσεως γκαζόν ή γδάρτες (vertical cut mowers ή scarifiers) ώστε να εξαναγκάζονται οι στόλωνες να αραιώνουν ή να έρχονται πιο εύκολα σε άμεση επαφή με το χώμα.

Συμπληρωματικές ενέργειες της κοπής γκαζόν όλων των τύπων είναι η αποβρύωση, ο αερισμός και η εξαραίωση για τις οποίες έχουν γραφτεί σχετικά άρθρα από την ΑΝΘΑΝΑΣΣΑ.

Τέλος, μεγάλη προσοχή πρέπει να δίνεται στη σωστή ρύθμιση του χλοοκοπτικού μηχανήματος και στις ανωμαλίες του εδάφους (πχ λακκούβες, απότομες κλίσεις, πέτρες, κλαδιά κλπ) οι οποίες μπορεί να βλάψουν την κοπή και τις λεπίδες των μηχανών. Ένα πολύ συχνό φαινόμενο καταστροφών κατά την διάρκεια του κουρέματος γκαζόν είναι αυτό της ζημιώσεως του αρδευτικού συστήματος (πχ σπάσιμο εκτοξευτήρων ή κόψιμο σωληνώσεων) εξ αιτίας κακοτεχνιών ή λάθους ύψους κοπής.

Περισσότερα θα βρείτε: anthanassa.gr